برگزارى هفته فيلمهاى ايرانى در شهر كلن

مصاحبه ای با برگزار کننده فستیوال:رحیم فتحی باران

از روز ۲۵ تا ۳۰ نوامبر برابر با ۵ تا ۱۰ آذر ماه، هفته فيلمهاى ايراني در شهر كلن برگزار ميشود. در اين هفته ۶۵ فيلم از فيلمسازان ايرانى مقيم داخل و خارج از كشور به نمايش گذاشته ميشوند. گفتگويى با رحيم فتحى باران، دبير سازمان تبادل فرهنگى ميان شرق و غرب و سازمانگر هفته فيلمهاى ايرانى در كلن پيرامون اين اقدام فرهنگى هنرى از سوى صداى آلمان انجام گرفت.

مصاحبه گر:‌ مريم انصاری

دويچه وله: انتخاب فيلم هايى كه در فسيتوال كلن نمايش داده ميشوند، برعهده چه هياتى بوده است؟

رحيم فتحی باران : با برادر یکی از دوستانی که درآلمان ودرشهر کلن حضوردارد که در ايرانزندگی میکند ، دوستانی را شامل میشدندکه از دست اندرکاران فيلم هستند، اعم از کارگردان، بازيگر و… و در مجلات مختلف فيلم، مقاله و نقد در رابطه با فيلم و سينما مينويسند.

دويچه وله:‌ معيار انتخاب فيلم ها چه بوده است؟

رحيم فتحی باران: معيار بخصوصی نداشته ايم و تنها سعی مان اين بوده که بتوانيم در زمينه های اجتماعی ايران، در اين فيلم ها، اطلاعاتی را به دست بياوريم.

دويچه وله: چه نوع فيلم هايی به نمايش گذاشته شده اند؟

رحيم فتحی باران: فيلم ها عمدتا کوتاه، مستند و تجربی هستند و تعداد قليلی از فيلم های بلند نيز در اختيارمان نیز هست.

دويچه وله: بطور کلی چه گروه های بيشتر سازندگان اين فيلم ها هستند؟ آيا آماتور هستند يا کار حرفه ای می کنند؟

رحيم فتحی باران: در وهله ی اول، آنچه جالب توجه است، اين است که بيشتر سازندگان اين فيلمها را زنان تشکيل می دهند. بخصوص فيلم هايی که از ايران انتخاب شده اند. ولی فيلم سازان بسيار معتبری نيز در اين فيلمها هستند، مثل آقای فرشاد فداييان که از قديمی ترين فيلم سازان مستند درایران است.

دويچه وله: از تازه کارها، يا کسانی که هنوز گمنام هستند، آيا آثار برجسته ای در اين هفته ی فيلم مشاهده می شود يا خير؟

رحيم فتحى باران: می توانم بطور مثال از خانم آذر محرابی بگويم که فيلم کوتاه بسيار زيبايی را از او ديده ام، و همينطور می توانم از محمد کيارستمی، بانوان روشنک صدر، آذر محبی، سوسن بيانی و آقايان فرهاد برهرام، شيروانی و در خارج از کشور خانم سپيده فارسی، آقای علی صمدی ياد کنم.

دويچه وله: از کسانی که نام برده ايد،‌ کسی نيز از ايران به هفته ی فيلم دعوت شده است؟

رحيم فتحی باران: بله، تعدادی از دوستان که در حوزه ی بازيگری، فيلمبرداری و کارگردانی فعاليت دارند مانند خانم هانيه توسلی که بازيگر يکی از فيلم هاست، از فيلم های بلندمان، و آقای پورصمدی که فيلمبردار ۱۲- ۱۰تا از اين فيلمهاست. فرد ديگری که هيات ما را برای انتخاب فيلمها کمک می کرد آقای شهاب ميرزايی ست که خودشان نيز فيلم کوتاهی دارند. همينطور از خانم روشنک صدراصفهانی و خانم ناهيد رضايی و رضا نسيم که سازنده ی موزيک اين فيلمها هستند، به هفته ی فيلم دعوت شده اند.

دويچه وله: آخرين سوال من از شما اين است که هدف از هفته ی فيلم چه بوده است که وزارت فرهنگ برای برگزاری اين برنامه همکاری کرده است؟

رحيم فتحی باران: در واقع چون در کلن تابحال چنين برنامه ای اجرا نشده بود و اين نوع فيلم ها در فستيوال های مختلف شرکت می کنند، می توانم بگويم ۲۰ درصد از اين فيلمها در خارج از کشور توسط ايرانيان سازنده ی فيلم ساخته شده است و ۸۰ درصد آن در داخل کشور تهيه شده است. اين مقايسه ای بسيار جامعی را بدست می دهد و برای اولين بار در شهر کلن اجرا شد. البته من قصدم اين بوده بيشتر فيلمها از کشورهای مختلف آن منطقه باشد که به احتمالی قوی در سال آینده اينطور خواهد بود. ولی اينبار بيشتر به اين مقایسه از ایران پرداخته ام که بيشتر از سينماگران ايرانی، چه در داخل و چه در خارج، شرکت کنند.

با تشکر از شما

***

رئالیسمی شاعرانه

اولین جشنواره فیلم های ایرانی در شهرکلن_آلمان در شش روز 70 (50+20)فیلم را به نمایش می گذارد که کلیشه های دولت مسلمان را تحریک می کند.

تیراندازی مترسک به کشاورزان، ماشین‌های سوپ‌پز با موسیقی تکنو در خیابان‌های تهران و پیرمردانی که داستان زندگی‌شان را برای قهوه‌سازها تعریف می‌کنند – هفته فیلم ایرانی «سیاره خانه» چنین سورپرایزهایی را ارائه می‌کند که از 25 تا 30 نوامبر برگزار می‌شود. برای اولین بار در شهر کلن برگزار می شود. این جشنواره توسط رحیم فتحی باران „Orient.Okzident.Kunst.Kultur.Dialog.Köln.e.V“

برگزار می شود. با حدود 70 فیلم بلند، کوتاه، تجربی و مستند در 20 بلوک برنامه در شش روز نمایش داده می شود. برخی از قهرمانان جوان صحنه بسیار پر جنب و جوش سینمای هنر ایران حضور دارند.
مدتهاست که بر کسی پوشیده نیست که ایران خود سینمای هنری ایرانی در کنار بلاک باسترهای اصلی دارد. نام مخلباف در سال های اخیر در برنامه های سینماهای آلمان بسیار دیده می شود.

عباس کیارستمی دومین ایرانی است که با آخرین اثرش «ده» تا حد زیادی با زبان تصویری هرمتیک و اگزیستانسیالیستی خداحافظی کرد و به شهرنشینی زمان حال نفوذ کرد. کیارستمی بر خلاف طایفه مخملباف که در این جشنواره به سختی تاثیرش را احساس می‌کند، مرجع است. نه تنها پسرش بهمن کیارستمی با فیلم مستند «کافران» درباره «کولی ها» در ایران (6 آبان، ساعت 17:45) در جشنواره حضور دارد. فیلم افتتاحیه جشنواره، «شب های روشن» ساخته فرزد موتمن هم آدم را به فکر کیارستمی می اندازد. در آنجا، یک استاد دانشگاه گوشه گیر با زن جوانی آشنا می شود که پس از یک سال جدایی، می خواهد دوباره معشوق خود را ببیند – یک فیلم دیالوگ با صحنه سرد که بر اساس „شب های سفید“ داستایوفسکی ساخته شده است. هانیه توسلی بازیگر نقش اول زن 4 آبان ساعت 20:15 در اکران این فیلم حضور خواهد داشت.

بیشتر فیلم‌های کوتاه به زندگی شهری تپنده نزدیک‌تر هستند. «شهر سرد» و زندگی غیرشخصی در تهران مدرن را به تصویر می‌کشند (5 آبان، ساعت 17:45). «عاشقان: قربانیان» مستندی است درباره نحوه مقابله با ایدز در آنجا (26 آبان، ساعت 17:45) و گزارش «انکار» از سنگ زیرزمینی در تهران (28 آبان، ساعت 20:30). مطمئناً تمام فیلم‌هایی که تصویر اروپای غربی از دولت مسلمان را تحریک می‌کنند و تصاویری انتقادی، اما نه کلیشه‌ای از ایران نشان می‌دهند.

علاوه بر فیلم های ایران، فیلم های ایرانیان تبعیدی از اروپا نیز دیده می شود. این تعجب آور نیست، زیرا سازماندهی عمومی جشنواره با همکاری نزدیک با همکاران ایرانی و خانه فیلم توسط رحیم این جمیعت است فتحی باران، که 35سال است در آلمان زندگی می کند و مؤسس O.O.K.K.D.K است، در اختیار گرفته شده است. با این حال، از فیلمسازان ایرانی مقیم آلمان پس از فیلم های بزرگ سهراب شهید ثالث „آرمان شهر“که در سال 1998 درگذشت، کمتر شنیده شده است. „. این فیلم کوتاه، بر اساس ضرب المثل «انقلاب بچه‌هایش را می‌خورد» نشان می‌دهد که چگونه ایده‌های خود فرد می‌تواند علیه مبتکرشان برگردد. در اینجا نیز اظهارنظرهای نمادین درباره سیاست و جامعه ایران در همه جا حضور دارند.

نوشته کریستین مایر

Poetischer Realismus

Das erste iranische Filmfest in Köln zeigt in sechs Tagen 70 Filme, die das Stereotyp vom muslimischen Staat irritieren

Vogelscheuchen, die auf Bauern schießen, aufgemotzte Autos mit Technomusik auf den Straßen Teherans und alte Männer, die Kaffeeautomaten ihre Lebensgeschichte erzählen – für derlei Überraschungen sorgt die Iranische Filmwoche „Heimatplanet“, die vom 25. bis 30.11. zum ersten Mal in Köln stattfindet.

Veranstaltet wird das Festival von „Orient.Okzident.Kunst.Kultur.Dialog.Köln.e.V.“ (OOKKDK) und dem Filmhaus. Unterstützt wird es vom Referat für interkulturelle Kunstprojekte der Stadt Köln. An den sechs Tagen werden in 20 Programmblöcken rund 70 Spiel-, Kurz-, Experimental- und Dokumentarfilme gezeigt. Einige junge Protagonisten der sehr lebhaften iranischen Arthouse-Filmszene sind anwesend.

Dass es im Iran selber neben Mainstream-Blockbustern auch ein iranisches Kunst-Kino gibt, ist schon lange kein Geheimnis mehr. Der Name Makhmalbaf war nur allzu oft in den letzten Jahren auch in den Programmen deutscher Kinos anzutreffen. Mohsen Makhmalbaf, der in Teheran das Makhmalbaf-Filmhouse gründete, hat zusammen mit seiner Familie inzwischen mit einem bildgewaltigen, poetischen Realismus fast ein Monopol auf die in Europa sichtbaren Filmbilder aus dem Iran.

Abbas Kiarostami ist der zweite iranische Altmeister, der sich mit seinem letzten Werk „Ten“ weitgehend von einer hermetischen, existenzialistischen Bildsprache verabschiedet hat und in die Urbanität der Gegenwart vorgedrungen ist. Im Gegensatz zum Makhmalbaf-Clan, dessen Einfluss bei diesem Festival kaum zu spüren ist, ist Kiarostami ein Bezugspunkt. Nicht nur dessen Sohn Bahman Kiarostami ist mit dem Dokumentarfilm „Ungläubige“ über „Zigeuner“ im Iran auf dem Festival vertreten (27.11., 17.45 Uhr). Auch der Eröffnungsfilm des Festivals, „Helle Nächte“ von Farzd Mo Tamen, lässt an Kiarostami denken. Dort trifft ein zurückgezogen lebender Universitätsprofessor auf eine junge Frau, die nach einem Jahr der Trennung ihren Liebhaber wiedersehen will – ein kühl inszenierter Dialogfilm, frei nach „Weiße Nächte“ von Dostojewskij. Die Hauptdarstellerin Hanieh Tavassoli ist bei der Vorführung am 25.11., 20.15 Uhr, anwesend.

Näher am pulsierenden Großstadtleben sind die meisten der Kurzfilme. „Die kalte Stadt“ und „Ctrl + Alt + del“ porträtieren das unpersönliche Leben im modernen Teheran (26.11., 17.45 Uhr). „Die Liebenden: Die Opfer“ ist eine Dokumentation über den dortigen Umgang mit Aids (26.11., 17.45 Uhr) und „Verweigerung“ berichtet über Underground-Rock in Teheran (28.11, 20.30 Uhr). Sicherlich alles Filme, die das westeuropäische Bild des muslimischen Staates irritieren und kritische, nicht aber stereotype Bilder des Iran zeigen.

Neben den Filmen aus dem Iran sind auch Filme von Exil-Iranern aus Europa zu sehen. Das überrascht wenig, denn die Generalorganisation des Festivals hat in enger Zusammenarbeit mit iranischen Kollegen und dem Filmhaus Rahim Fathi-Baran übernommen, der seit fast zwanzig Jahren hier lebt und Begründer des OOKKDK ist. Von in Deutschland lebenden iranischen Filmschaffenden hörte man seit den großartigen Filmen des 1998 verstorbenen Sohrab Shadhid Saless („Utopia“) allerdings wenig. Hier ist mit „Die Vogelscheuche“ ein Beitrag des in Deutschland lebenden Shshpour Shabazi zu sehen. Der Kurzfilm zeigt frei nach dem Spruch „Die Revolution frisst ihre Kinder“, wie sich die eigenen Ideen gegen ihren Urheber wenden können. Auch hier sind symbolhafte Kommentare zur iranischen Politik und Gesellschaft allgegenwärtig. CHRISTIAN MEYER